Gevolgen van klimaatverandering voor de bevolking van Nederland

Hittegolven in Nederland

De laatste jaren ondervindt Nederland regelmatig hittegolven. In de hittegolven van 2003 en 2006 kwamen duizenden mensen meer om dan in een vergelijkbare periode zonder hittegolven. De extreme warme maand december van 2015 leidde tot omzetverlies van kledingwinkels, die met hun wintercollectie bleven zitten. Voor een aantal bedrijven leidde dat tot uitstel van betaling of zelfs tot faillissement later in 2016. De zomer van 2018 was de warmste zomer sinds 1706 en leverde twee hittegolven. Meubel-, keuken-, woningtextiel-, bedden- en kledingwinkels hadden lagere omzetten als gevolg van het extreem warme weer. Bij de hittegolven in 2018 en 2019 was er minder oversterfte, waarschijnlijk het gevolg van talloze hittemaatregelen, hitteplannen en hitteprotocollen. De zomer van 2020 kenmerkte zich door een hittegolf met de meest tropische dagen ooit gemeten in Nederland. Dit leidde tot een oversterfte van 600 personen. Door de uitzonderlijk warme eerste maanden van 2024, werden de eerste asperges bijna een week vroeger geoogst dan in 2023 [Volkskrant].

Door de hogere temperaturen krijgen veel mensen steeds vroeger in het jaar al last van hooikoorts. Diverse waterproblemen toe door de stijgende temperaturen. Er is meer kans op botulisme. Water wordt ook meer verontreinigd door de groei van blauwalgen. Zwemmen in water, dat verontreinigd is met blauwalgen, kan gezondheidsproblemen veroorzaken. De visserij ondervindt gevolgen van de hogere temperatuur van het zeewater doordat soorten als kabeljauw en schol naar het noorden trekken, naar koeler water. Ook uit ander gedrag van dieren in de natuur blijkt dat het klimaat in Nederland veranderd. De landbouw, tuinbouw en veeteelt in Nederland krijgen te maken met een hogere ziektedruk omdat schadelijke insecten, larven en schimmels beter overleven bij hogere temperaturen [Volkskrant].

Stormen in Nederland

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de zware stormen die, de laatste jaren, Nederland hebben getroffen en wat de gevolgen waren voor de mensen die deze stormen ondergingen [Volkskrant].

Op 14 juli 2010 vonden, tijdens zeer warm weer, hevige onweersbuien plaats, vooral in Brabant, Limburg en de Achterhoek. Het onweer ging gepaard met veel bliksemontladingen, zware regenval en lokaal zeer zware windstoten. De windsnelheid in een windstoot kon oplopen tot 200 km/uur. Er vielen twee dodelijke slachtoffers toen een camping werd getroffen door zeer zware windstoten. De schade door de windstoten was enorm; op sommige plekken waren complete bossen omgewaaid, een drietal elektriciteitsmasten ging tegen de vlakte en er werd een tornado waargenomen. De storm die 2019 in Nederland huis hield veroorzaakte veel schade; bomen waaiden om, huizen werden beschadigd, er was wateroverlast door overvloedige regenval. Hagelbuien met zeer grote hagelstenen veroorzaakten veel schade en er waren branden door blikseminslagen. De totale schade liep in de miljoenen euro's. Het extreme weer in 2022 was bijzonder. Nederland en omringende landen werden, binnen vijf dagen op een rij, geteisterd door drie stormen; Dudley, Eunice en Franklin. Er was ook veel overlast door de zomerstorm Poly in 2023. Meerdere snelwegen waren gedeeltelijk of volledig afgesloten door omgevallen bomen. Ook op het spoor vielen bomen en vernielde bovenleidingen. Er reden geen treinen in Noord-Holland, Flevoland, Friesland, Groningen, Drenthe, delen van Overijssel en delen van Gelderland. In Amsterdam reden geen trams in Amsterdam door veel kapotte bovenleidingen. Het busvervoer werd deels stilgelegd. De storm heeft naar schatting voor 10 miljoen euro aan schade veroorzaakt aan woningen, auto's en bedrijfsgebouwen. De storm Ciarán trok in november over Nederland terwijl de bomen nog vol in blad stonden. Ze vingen daardoor veel wind, met omvallende bomen en afbrekende takken tot gevolg. Er viel een dode door een omvallende boom. Rij-examens werden uitgesteld, scholen werden gesloten en het tram-, trein-, scheepvaart- en wegverkeer werden gehinderd door omvallende bomen. Vluchten werden geannuleerd door de hevige wind. De storm Pia stuwde, door de noordwestenwind, het water op de Nederlandse kusten. Waterkeringen werden gesloten, onder andere de Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg en de Hartelkering bij het Hartelkanaal. Andere keringen die werden gesloten waren de Oosterschelde, Hollandsche IJssel en de Rampspolkering. Ook de Haringvlietsluizen, die staan normaal op een kier, gingen dicht. Coupures (doorgangen in een dijk) in dijken en stormvloeddeuren in sluizen werden eveneens gesloten. Het scheepvaartverkeer op de Nieuwe Waterweg naar de Rotterdamse haven werd stilgelegd in verband met de sluiting van de Maeslantkering. Schiphol heeft ruim 200 vluchten van en naar Schiphol geannuleerd door de stormachtige wind. Veel waterschappen langs de kust, het IJsselmeer en de Waddenzee stelden dijkbewaking in vanwege de storm in combinatie met hoogwater. Er ontstond wateroverlast door ondergelopen gebouwen en afgesloten wegen. Er viel een dode door een omvallende boom [Weer on Line], [Volkskrant].

Neerslag in Nederland

Ook het neerslagpatroon is aan verandering onderhevig als gevolg van de klimaatverandering. Periode van extreme droogte kunnen gevolgd worden door kortstondige extreme regenval. Afgelopen jaren heeft 61% van de akkerbouwers minder opbrengsten gehad door weersextremen, zowel door wateroverlast als door droogte. In Nederland komen sinds de jaren '80 meer heviger regenbuien voor dan vroeger met gevolgen voor de mensen die door wateroverlast worden getroffen. Ook hagelbuien worden heviger en veroorzaken veel schade. In de negentiger jaren, werd Nederland verrast door flinke wateroverlast. In het rivierengebied kwamen zeer hoge waterstanden voor. De Betuwe werd eenmaal geëvacueerd omdat de dijken bijna bezweken. In totaal heeft Nederland nu twintig noodpompen waarmee water afgevoerd kan worden. De helft daarvan kan 5 miljoen liter per uur verwerken en de andere helft 3 miljoen liter per uur. Er moet niettemin rekening worden gehouden met toekomstige maatregelen. Steden en sterk bebouwde gebieden zijn niet altijd opgewassen tegen hevige regenval. Door alle verharding kan water in deze gebieden lastig de bodem insijpelen. De straten komen dan af en toe blank te staan na een hevige bui. Verder kan er beter niet gebouwd worden vlakbij dijken. Woonwijken of belangrijke infrastructuur aanleggen in lage polders of buiten de dijken is riskant. Door overstromingen als gevolg van de intense regenval in 2024, heeft rioolwater 50 huizen in Enschede dusdanig aangetast dat bacteriën en schimmels een gezondheidsrisico vormen. Vocht in huis kan gezondheidsproblemen veroorzaken zoals infecties aan de luchtwegen, benauwdheid of kan leiden tot astma. De inwoners van de huizen in Enschede moesten daarom hun woning verlaten. Ruim 15% van de Nederlandse woningen kampt momenteel met schimmelvorming, een hoge vochtigheid of een ondergelopen kelder [KNMI], [Weer on Line], [Volkskrant].

In de zomer van 2014 kampten grote delen van Nederland met wateroverlast door extreme regenval. Er was veel materiele schade, onder andere aan woningen en auto's. In 2016 werden door hagelstenen zo groot als tennisballen, bedrijfsgebouwen zwaar beschadigd. Ook gewassen op het land hadden last van langdurige en hevige regenval, waardoor ze deels verloren gingen, wat leidde tot een half miljard euro schade. Verder moesten overal in het land straten en tunnels tijdelijk worden afgesloten, omdat ze onder water stonden. In 2021 veroorzaakte hevige regenval overstromingen in het stroomgebied van de Maas en de Geul in Zuid-Limburg. Wegen waren onbegaanbaar en woningen liepen onder water. Er vielen gelukkig geen slachtoffers. De overstromingen richtte grote schade aan. Nergens was de schade zo groot als in Valkenburg; 270 horecazaken en 180 winkels hadden wateroverlast. De schade werd geschat op ruim 400 miljoen euro. De werkzaamheden aan de Maas hebben hun nut bewezen. Alle dijken, eventueel versterkt met zandzakken, hielden het water van de Maas binnen de dijken. Niettemin werden mensen uit woonwijken naast de Maas uit voorzorg geëvacueerd. De herfst van 2023 was uitzonderlijk nat. In de grote rivieren was er sprake van een verhoogde waterstand. Uiterwaarden en lage kades liepen onder water en boeren en natuurbeheerders moesten hun vee uit laaggelegen gebieden langs de rivieren weghalen. De situatie werd verergerd door de storm Pia. De meeste problemen deden zich voor in Overijssel en Gelderland. Ruim 11.000 huishoudens in en rond Nijverdal (Overijssel) werden getroffen door een stroomstoring doordat een schakelstation onder water liep. Ook de buitendijkse gebieden langs het IJsselmeer en het Markermeer ondervonden veel wateroverlast door de hoge waterstanden. De harde wind stuwde het water ook nog eens op richting de oevers aan de oostkant van de meren. Dit leidde tot problemen; in Hoorn, Durgerdam, Volendam en Monnickendam werden zandzakken geplaatst tegen het hoge water van het Markermeer. Bij Maastricht brak een afsluitendam bij de Maas, daardoor sloeg een woonboot los die met het wegstromende water tegen een brug aanvoer. De brug werd daarbij zwaar beschadigd. Mensen in diverse delen van het land hadden last van ondergelopen kruipruimtes en kelders. Wegen en fietspaden werden afgesloten omdat er teveel water op stond. Kwelwater, rivierwater dat bij hoogwater onder de dijken doorsijpelt, nam toe waardoor in polders veel water stond, met nadelen voor de boeren daar. In een recreatiepark en een restaurant liepen toiletten over omdat de riolering het regenwater niet meer kon afvoeren. Op sommige plekken werden nooddijken aangelegd en op andere plekken werden weilanden, parken of recreatieplassen gebruikt als tijdelijke waterbuffers voor het wassende water. Pompen en gemalen draaiden op volle toeren om te voorkomen dat woningen onder water kwamen te staan. De binnenvaartschepen konden niet hoog worden beladen, omdat ze anders niet onder bruggen door konden. Dankzij het grootschalige programma 'Ruimte voor de rivier' zijn er echter nergens grote problemen geweest.

In het winterhalfjaar, dat loopt van 1 oktober tot en met 31 maart, is er in 2023/2024 nog nooit zoveel neerslag gevallen. Er was een record aantal meldingen van ondergelopen kelders en soms zelfs hele benedenverdiepingen. Doordat het maandenlang constant een stuk natter was dan gebruikelijk stond het grondwater extreem hoog. Hierdoor bleef het water op sommige plekken uit de grond komen waardoor kelders soms wel maandenlang onder water stonden. Ook de eerste helft van 2024 was uitzonder nat. Er viel tot 90 procent meer regen dan de ongeveer 520 millimeter die normaal is. Beken en sloten stonden vol en het grondwater stond hoog. Van meerdere campings stonden grote delen van het kampeerterrein blank. Een aantal campings moest gasten afbellen omdat het te nat was om te kamperen. Ook Nederlandse festivals ondervonden de gevolgen en moesten maatregelen nemen om de veiligheid te waarborgen. Parkeerterreinen waren niet volledig beschikbaar omdat ze te drassig waren. In de natuur waren sommige wandelroutes onbegaanbaar doordat paden onder water stonden. Open dagen van natuurorganisaties en waterschappen werden daardoor afgelast, ook omdat de menskracht nodig was om de overlast tegen te gaan. De watersystemen waren niet opgewassen tegen zoveel regen, dit maakt duidelijk dat het werken aan een veel robuuster watersysteem hard nodig is [Weer on Line], [Volkskrant].

Landbouw en veeteelt. Nederland krijgt door klimaatverandering eerder last van hitte, droogte en wateroverlast dan werd verwacht. Dat levert voor- en nadelen op voor de land- en tuinbouw en de veeteelt. Na meerdere jaren van droogte viel er in 2023/2024 te veel regen. In het najaar van 2023 was het door de regenval lastig om aardappels, wortelen en suikerbieten te oogsten. De akkerbouw had een oogstverlies van ongeveer 10 tot 20%. De eerste helft van 2024 was uitzonderlijk nat, wat problemen opleverde met zaaien en bemesten. Door de overvloedige regenval kon 4% van alle suikerbieten nog niet worden ingezaaid. Hetzelfde gold voor gewassen als aardappelen en mais. De Nederlandse aardappeloogst zal in 2024 naar schatting 6% lager zijn dan normaal. De spinazieoogst mislukte op veel plaatsen. Naast spinazie werden er ook kleinere oogsten verwacht van suikerbieten, suikermais en doperwten. Zeeuwse mosselkwekers konden minder mosselen leveren dan normaal, door het vele zoete regenwater. Het natte voorjaar was ook funest voor de kwaliteit van het gras dat koeien eten, daardoor daalde de melkaanvoer in de zuivelindustrie met 1,5% vergeleken met het jaar daarvoor. De productie van de Nederlandse voedingsindustrie kromp in daardoor 2024 voor de derde keer op rij, nu door wateroverlast [Volkskrant].

Droogte in Nederland

Nederland ondervindt ook perioden met extreme droogten met schadelijke gevolgen voor de landbouw, de natuur, de scheepvaart, gebouwen, waterkeringen en de elektriciteitsopwekking. Het oosten van het land verdroogt doordat er aan de ene kant te weinig regen valt en aan de andere kant teveel grondwater voor drinkwater uit de bodem wordt gepompt. Dat uit zich lokaal in diepe scheuren in muren van huizen en tot herfstige taferelen, met bomen die in augustus al hun blad verliezen. In Overijssel staat het watertekort economische ontwikkelingen in de weg. Het drinkwaterbedrijf Vitens heeft al 23 bedrijven in de regio Twente een aansluiting geweigerd omdat er niet genoeg drinkwater voorhanden was. Ook de aansluiting van nieuwbouwwijken op het drinkwaternet loopt gevaar door het gebrek aan water. Drinkwaterbedrijven moeten noodgedwongen omschakelen van grondwater naar oppervlaktewater. Het geschikt maken van oppervlaktewater voor drinkwater is echter duurder en kost meer energie. Een ander gevolg van droogte is dat, door de stijgende zeewaterspiegel, in lage gedeelten van Nederland de kweldruk toeneemt, waardoor het land kan verzilten. Vooral bij droogte verergert dit probleem. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor de landbouw en voor de drinkwatervoorziening. Er worden maatregelen genomen om het water dat valt, langer vast te houden.

Nederland had in 2018 een van de ernstigste droogteperiode sinds het begin van de metingen in 1901. De droogte leidde tot veel natuurbranden. Tot midden 2019 was er nog steeds sprake van een neerslagtekort en dit liep in 2020 verder op. De bevolking werd gevraagd om zuinig met water te zijn. Door het natte voorjaar van 2021 verdween het neerslagtekort grotendeels. Het jaar 2022 was uitzonderlijk droog, het watertekort liep op tot meer dan 300 mm. Dit had ontwrichtende effecten op de landbouw, de natuur en het economisch verkeer. Dank zij de regenval van eind 2022 en begin 2023 hebben grondwaterstanden zich op veel plekken hersteld van de droogte van 2022. Deze hoge waterstanden zijn gunstig voor de scheepvaart, de natuur, de drinkwatersector en de landbouw. In 2023 gold in delen van West-Brabant een verbod op het gebruik van slootwater voor bijvoorbeeld besproeiing van het land. Met deze maatregel moest voorkomen worden dat de waterstanden te veel zakten, met als gevolg schade aan oevers en kades en verloren gaan van dieren en planten [Volkskrant].

Landbouw en natuur. De natuur had in 2018 ernstig te leiden aan het tekort aan regen; meren en vennen vielen droog met nadelige gevolgen voor de flora en fauna in en rond het water. Door de droogte was er minder voedsel voor dieren te vinden, met sterfte tot gevolg. De droogte veroorzaakte veel natuurbranden en de natuur verdorde. Vooral hoogveengebieden hadden last van de droogte. De landbouw had ook te lijden van de droogte. Tot midden 2019 was er nog steeds sprake van een neerslagtekort vooral in het midden en oosten van het land. De droogte in begin 2020 had, in Limburg, Brabant en Overijssel, een aantal hevige natuurbranden tot gevolg met veel schade aan de flora en fauna daar. In Limburg moest het dorp Herkenbosch worden geëvacueerd vanwege de rookontwikkeling en het gevaar van koolmonoxide. Ook de zomer van 2020 was droog. Op de hoge zandgronden van de Veluwe vielen beken droog met schadelijke gevolgen voor de flora en fauna. Vissen werden verplaatst naar beken waar nog wel water in stond. In veel gebieden was een sproeiverbod van kracht. Waterschappen zetten noodpompen in om water naar de landbouwgronden te transporteren. Het voorjaar van 2022 was ook droog, vooral in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Limburg. In Zeeland kon niet beregend worden omdat er alleen maar zout water in de sloot zat. Er werd nagedacht over een pijpleiding om water van het Haringvliet naar de landbouwgronden in Zeeland te voeren. Akkerbouwbedrijven legden grote waterbassins aan om te kunnen beregenen in perioden van droogte. Boeren voerden ook water aan via vrachtwagens om het land te bewateren. In Texel werd een proef gedaan om overtollig regenwater in de bodem op te slaan, dit water kan dan gebruikt worden om akkers te beregenen in droge perioden. Sommige boeren gingen over op het telen van andere gewassen die minder water nodig hebben. Andere boeren investeerden in innovatieve watersystemen waarbij een computer nauwlettend in de gaten houdt dat ieder plantje voldoende water krijgt en er zo min mogelijk water wordt verspild. Het waterpeil in het IJsselmeer en Markermeer werd verhoogd om landbouw- en natuurgebieden te verzekeren van voldoende water. In de zomer van 2022 hield de droogte aan. Het water in West Nederland verzilte door oprukkend zeewater. In het Amsterdam Rijnkanaal werd een bellenscherm op de bodem gelegd, waarmee het zoute water werd teruggedrongen. Er werd voortdurend zoetwater door het gebied gespoeld om het zoute water terug te dringen. Wordt dat niet gedaan dan sterven de landbouwgewassen en de planten in de natuurgebieden door het vele zout. Er braken minstens vijf grote natuurbranden uit, onder meer in Limburg, Zuid-Holland en Overijssel. De brandweer moest meer dan 450 natuurbranden blussen, in heel 2021 waren dat er 212. Vooral in het natuurgebied de Peel heerste een zeer grote natuurbrand. De bewoners van een aantal huizen in het naburige Helenaveen werden verzocht om hun woning te verlaten. De verzilting van watergangen in het westen van Nederland nam in 2023 toe doordat de waterstand in de grote rivieren daalde, terwijl het warm en droog bleef. Zoet water werd aangevoerd vanuit omliggende gebieden om verzilting van de polders tegen te gaan. In Gelderland en Utrecht gold een sproeiverbod om te voorkomen dat de beken aan de randen van de Veluwe droog zouden vallen en daarmee veel unieke flora en fauna verloren zou gaan. In 2023 moest de brandweer in Nederland voor zeker 314 natuurbranden uitrukken. Ook waren er zeventig branden op militaire terreinen en 21 akkerbranden [Volkskrant].

Scheepvaart. De langdurige droogte in 2003 leidde tot lage waterstanden in de rivieren, waardoor binnenvaartschepen werden stilgelegd. Door de droge zomer van 2018 bereikte de Rijn bij Lobith eind oktober het laagste peil ooit. De scheepvaart ondervond ernstige hinder van de droogte. De IJssel en de Rijn waren nauwelijks meer te bevaren; de schepen konden maar voor een derde beladen worden omdat ze anders vast kwamen te zitten. In de IJssel was op een deel de vaargeul zo smal, dat schepen elkaar daar niet konden passeren en op elkaar moesten wachten. De economische schade door de droogte werd geraamd op 900 tot 1650 miljoen euro. De grootste schade werd geleden in de landbouw en de scheepvaart. In de droge zomer van 2022 ondervond de scheepvaart ook hinder van de afgenomen vaardiepten. De Rijn stond uitzonderlijk laag, er stroomde gemiddeld minder dan 800 m³ water per seconde door de Rijn. De kritieke grens voor het ontstaan van een watertekort ligt op 1100 m³. Sinds half juli was de watertoevoer in de Rijn lager dan die norm. Vrachtschepen konden minder beladen worden en moesten vaker varen, de transportprijs ging omhoog. Veerpondjes over de rivier vielen uit, jachthavens vielen droog. Door de droogte werd overwogen om op de IJssel eenrichtingsverkeer in te stellen. Ook de sluiting van het Twente kanaal werd overwogen. Om het waterniveau in het kanaal op peil te houden werd een batterij pompen neergezet om het water dat wegstroomt, bij het schutten van schepen, weer terug te pompen. In 2023 voerde de Rijn bij Lobith, door de droogte, maar 1300 kubieke meter water per seconde af. Dat heet officieel laagwater. Door de lage waterstanden konden binnenvaartschepen minder lading meenemen [Volkskrant].

Gebouwen. De langdurige droogte in 2003 had een lage grondwaterstand tot gevolg, waardoor de fundering van gebouwen bedreigd werd. Er moesten maatregelen genomen worden om verzakking te voorkomen. Door de lage grondwaterstand in 2018 als gevolg van extreme droogte, droogde het kleipakket waarop huizen zijn gebouwd uit, met verzakking van huizen tot gevolg. Doordat de verzakking niet gelijkmatig is, scheuren muren en vloeren van woningen. In 2020 is geconstateerd dat de bodem in veel delen van het land sneller daalt dan gedacht. Dit veroorzaakt schade aan straten, bruggen, rioleringen en leidingen. De schade wordt geschat op 2 tot 6 miljard euro voor de komende 30 jaar. De schade aan woningen valt ook hoger uit dan verwacht; 80 miljard euro. Ongeveer één miljoen huizen zullen in de komende dertig jaar opnieuw gefundeerd moeten worden [Volkskrant].

Waterkeringen. Door droogte kunnen in dijken en andere waterkeringen scheuren ontstaan, die uiteindelijk kunnen leiden tot het bezwijken van de waterkering. In 2003 begaf een veendijk in het Utrechtse Wilnis het. Daardoor liep de ringvaart leeg en kwamen de straten van de naastgelegen woonwijk onder water te staan. 1500 bewoners moesten worden geëvacueerd. In 2021 bezweek een veendijk bij het Zuid-Hollandse Reeuwijk, daar liepen enkele weilanden onder water. In 2022 moesten diverse dijken worden gerepareerd om te voorkomen dat ze bezweken. Het waterpeil in het Veluwemeer werd in 2023 verhoogd om te voorkomen dat dijken en kades langs het meer uitdroogden [Volkskrant].

Elektriciteitsvoorziening. De langdurige droogte en warmte in 2003 leidde tot hogere watertemperaturen, daardoor ondervonden elektriciteitscentrales problemen met hun koeling. In het ergste geval moesten de centrales worden stilgelegd omdat ze hun koelwater niet meer mochten lozen. Lozing van koelwater leidt anders tot te hoge watertemperaturen met als gevolg sterfte van planten, vissen en andere dieren in de rivier [Volkskrant].

Zeespiegelstijging voor de Nederlandse kust

De zeewaterspiegel in de Noordzee stijgt. Door de hogere zeewaterspiegel zullen de rivieren minder water kunnen afvoeren met het gevaar op overstromingen. Er moet ook rekening worden gehouden met toekomstige maatregelen tegen mogelijke overstromingen. Er kan beter niet gebouwd worden vlak bij dijken. Belangrijke infrastructuur aanleggen in lage polders of buiten de dijken is riskant. Door de hogere zeewaterspiegel zal het zeewater steeds verder het land indringen en ook de kweldruk zal toenemen. Daardoor kan het land verzilten, met nadelige gevolgen voor de landbouw. Het indringende zoute water kan ook een gevaar vormen voor de drinkwatervoorziening [Volkskrant].

In een gezamenlijk onderzoek van overheden, bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties werd geconcludeerd dat Nederland beschermd kan worden, ook als de zeespiegel in de komende eeuwen extreem stijgt. Een stijging van 5 meter stelt echter wel extra hoge eisen aan de technische ontwikkelingen. In dat scenario kan ons land bovendien te maken krijgen met hogere overstromingsrisico's in sommige gebieden. Ook signaleren de onderzoekers dat er nu soms al problemen zijn als het gaat om de beschikbaarheid van zoetwater. Bij een stijgende zeespiegel neemt dat tekort alleen maar toe, omdat zoet water dan ook nodig is om verzilting tegen te gaan. De onderzoekers wijzen er ook op dat, door de mogelijk sneller stijgende zeespiegel, het versterken van waterkeringen waarschijnlijk veel sneller zal moeten dan tot nu toe het geval was. Het vraagt grote inspanning om ons land in de toekomst tegen een sneller stijgende zeespiegel te beschermen, voor de maatregelen is veel ruimte nodig en het landgebruik zal moeten veranderen. Het is nog onduidelijk hoe de natuur, landbouw, scheepvaart en land- en tuinbouw er tegen die tijd eruit zullen zien [Weer on Line].

Schade als gevolg van de uitstoot

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft berekend dat de uitstoot van schadelijke stoffen in Nederland jaarlijks tot 31 miljard euro schade leidt als gevolg van de luchtvervuiling. De schade wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen en van andere schadelijke stoffen naar de lucht. De meeste schade wordt veroorzaakt door verkeer en vervoer (12 miljard euro), gevolgd door de landbouw (6,5 miljard euro), industrie en raffinage (4,5 miljard) en de energiesector (4,0 miljard). De schadeverzekeraars in Nederland verhogen hun premies om de betalingen van schade, door extreem weer als gevolg van klimaatverandering, op te kunnen opvangen. De schademeldingen aan woningen door extreme regen- of hagelbuien zijn bijvoorbeeld bij Interpolis in 2018 ruim 20% hoger dan in het jaar 2011 [PBL], [Volkskrant].

De marktonderzoeker Calcasa onderzocht wat de mogelijke waardevermindering zou kunnen zijn indien natuurrampen, zoals bijvoorbeeld overstromingen, worden meegenomen in de huizenprijzen. Een groot deel van Nederland ligt onder zeeniveau ligt en er lopen veel rivieren door Nederland. Daarnaast stijgt de zeespiegel door klimaatverandering. Iets meer dan de helft van de 8,2 miljoen Nederlandse woningen loopt volgens Calcasa momenteel een risico op overstroming. Naast risico op overstromingen neemt ook het risico op wateroverlast door hevige buien toe. Iets meer dan 3 miljoen woningen lopen een risico op schade door wateroverlast. Volgens Calcasa kunnen de woningen in Nederland, door deze klimaatrisico's, mogelijk tot 325 miljard euro minder waard worden [Volkskrant].

De Nederlandse banken bepleiten dat elke woning in Nederland een klimaatlabel moet krijgen dat informatie geeft over het risico op schade veroorzaakt door klimaatverandering. De schade kan worden veroorzaakt door overstromingen of door droogte. Klimaatschade aan woningen kan de banken miljarden euro's kosten. Ook voor een koper van een woning moet het label de klimaatrisico's en -kosten van elke woning in beeld brengen. Een slecht klimaatlabel zal de prijs van een woning drukken, de koper heeft dan meer financiële armslag voor eventuele herstelwerkzaamheden. Bijvoorbeeld aan funderingen van huizen die kunnen verzakken of wegrotten als gevolg van bodemdaling en van droogte [Volkskrant]

Verwachting voor de komende jaren

De verwachting voor de komende jaren is dat, bij een toename van de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer, hittegolven zullen toenemen, evenals de kans op wateroverlast. Daarnaast is er een groter kans op perioden van langdurige droogte met schadelijk gevolgen voor huizen, de landbouw, de natuur en de scheepvaart.