Adaptatie

Adaptatie wereldwijd

Het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen alleen voldoet niet meer. Er zijn aanpassingen nodig om de gevolgen van een opwarmende aarde op te vangen, adaptatie. De Climate Adaptation Summit, gehouden in Den Haag in januari 2021, was de eerste wereldtop die helemaal gewijd was aan adaptatie. Het gaat daarbij vooral over financiële steun aan arme landen. Arme landen dragen nauwelijks bij aan de opwarming van de aarde, maar ondervinden wel in grote mate de gevolgen daarvan in de vorm van stormen, zware regenval, overstromingen, langdurige droogte en een stijging van de zeespiegel [Volkskrant].

Aanpassingen in Nederland

Gemeenten in Nederland nemen maatregelen om de gevolgen van klimaatverandering te verzachten. In Nederland werden er in 2021 ongeveer anderhalf miljoen tegels verwijderd en vervangen door beplanting. Een voorbeeld hiervan is Leiden, hier werd in een woonwijk de straatinrichting aangepast aan klimaatverandering. Er werden bomen geplant die voor verkoeling moeten zorgen. Waar eerst tegels lagen, liggen nu perkjes met groen. De perkjes vangen het regenwater op. Er zitten kieren in de bestrating waardoor de regen gemakkelijker in de grond kan zakken. Hierdoor moet de kans op wateroverlast afnemen. Via een drainagebuis kan teveel water worden afgevoerd, in droge omstandigheden kan de buis worden gebruikt om de grond van vocht voorzien. Bij Nationaal Kampioenschap Tegelwippen strijden gemeentes tegen elkaar om het kampioenschap. In 2022 werden er, tijdens het kampioenschap, in totaal ongeveer 2,8 miljoen tegels ofwel er werd 250.000 m² aan steenoppervlak verwijderd en door groen vervangen. In 2023 werden er ruim 4,5 miljoen tuintegels gewipt [Volkskrant].

De 21 waterschappen in Nederland zijn bezig met zogenoemde klimaatrobuuste maatregelen. Jarenlang was het adagium van het waterbeleid; het snel afvoeren van het water naar zee. Het resultaat is dat bijvoorbeeld het grondwaterpeil in Noord-Brabant en Limburg nu extreem laag staat. Deze lage grondwaterstand is funest voor de natuur en de biodiversiteit. Er wordt nu omgeschakeld naar een systeem dat het water, waar mogelijk, beter kan vasthouden en dat het water, indien noodzakelijk, kan afvoeren. In kleine rivieren verhogen de waterschappen de waterstand met overlaten en verstelbare kleppen, die het water alleen bij een hoogwaterpeil doorlaten. Overal in Nederland zijn waterbergingen en waterbuffers aangelegd om overtollig water op te vangen. In november 2022 maakte het kabinet bekend het grondwaterpeil in delen van Nederland te willen verhogen. Rijkswaterstaat heeft besloten om het waterpeil van het IJsselmeer met 5 cm te verhogen. Steeds meer steden leggen op grote schaal waterbuffers aan. Oorspronkelijk waren die bedoeld om het riool te ontlasten bij hevige regenval, nu kiezen steden ervoor het opgeslagen water te filtreren en opnieuw te gebruiken. In Rotterdam bijvoorbeeld ligt sinds 2018 een waterbuffer van 1,4 miljoen liter [Volkskrant].

De zeespiegelstijging, hoge rivierafvoeren en extreme regenval vormen een ernstige bedreiging voor het lage Nederland. Er worden plannen ontwikkeld om de kust te versterken. Zeeland krijgt daarin een 900 vierkante kilometer groot waterbekken om, bij extreem hoog water, het water van de Rijn en de Maas te kunnen opvangen. Het Haringvliet wordt de hoofdafvoer van rivierwater, de Grevelingen en de Oosterschelde worden ingezet als primaire berging van water, net als het IJsselmeer. De Nieuwe Waterweg wordt afgesloten om de Drechtsteden te beschermen en verdere verzilting tegen te gaan. Zuid- en Noord-Holland krijgen een hoge duinwal en een brede zandstrook op de huidige kustlijn. De zeedijken in noordoost Nederland worden versterkt [Volkskrant]

Ondanks al deze maatregelen kan Nederland de gevolgen van klimaatverandering nauwelijks bijbenen. Sinds 1900 is ons land gemiddeld 2,3 graden opgewarmd. Er moeten vergaande beslissingen worden genomen waar er nog gebouwd kan worden. Door droogte telt ons land 425.000 panden die door de lage grondwaterstand verzakken of lijden onder paalrot. Archeologische bodemschatten dreigen te vergaan. 62% van de rivierendijken voldoen niet meer aan de strenge normen die in 2050 ingaan [Volkskrant].

Aanpassingen in Europa

Het watertekort in Italië bereikte in juli 2023 een historisch dieptepunt bereikt. Droogteperiodes komen steeds vaker voor in Italië, onderzoekers zien een stijgende trend in de afgelopen 70 jaar. Er worden nu meer bekkens aangelegd om regenwater op te vangen. De landbouw wordt gestimuleerd om om te schakelen naar gewassen die minder water vragen. Daarnaast moeten grote lekkages in het waternet worden hersteld en dammen worden gerepareerd. Verouderde infrastructuur en lekkende leidingen zorgen ervoor dat veel kostbaar water verdwijnt voordat het de kraan bereikt [Volkskrant].

Aanpassingen voor hevige stormen

De supercycloon Amphan, die in 2020 Bangladesh trof, was de heftigste orkaan in 20 jaar, met windsnelheden van 185 km/h. Straten veranderden in rivieren, bomen raakten ontworteld en een stortvloed van 10 m hoog sloeg over het laagland. In 1991 vielen er 140.000 doden bij een vergelijkbare cycloon, in 2020 'slechts' 20, dankzij orkaanwaarschuwingen, stormschuilplaatsen, goed geplaatste kustwerken en drijvende boerderijen. In tropische regio's (bijvoorbeeld Vietnam, India, Djibouti en Brazilië) wordt de kustverdediging versterkt door verlies aan mangrovebossen tegen te gaan of mangrovebossen aan te planten [Volkskrant].