Invloed temperatuur op de gezondheid van mensen

Gezondheid mensen bij hogere temperaturen

Het toenemende aantal hittegolven leidt tot een hogere sterfte, vooral onder oudere mensen. Door hittegolven lopen de mensen meer kans op een zonnesteek, drogen uit, lijden onder hittestress en onder hittekrampen. De maximum temperaturen overdag en 's nachts nemen toe. Dat is op zich geen groot probleem. Bij hittegolven echter blijven deze maxima een aantal dagen aan de hoge kant en blijven vooral de nachttemperaturen hoog. Een week lang hoge temperaturen is voor de mens erg belastend. Vooral de hoge nachttemperaturen brengen de grootste risico's met zich mee, met onder kwetsbare bevolkingsgroepen meer risico op sterfgevallen, onder andere door hartaanvallen. De verschillende hittegolven die in de zomer van 2003, 2015, 2018, 2019 en 2022 in Europa optraden, kostte aan veel mensen het leven ook in Nederland. In Europa worden nu allerlei hitteplannen in werking gesteld bij een hittegolf. Stierven er in 2003 nog 70.000 mensen tijdens een hittegolf, in 2019 was dat gedaald tot enkele duizenden. Niettemin bleek, ondanks alle waarschuwingen, de zomer van 2022 met 62.000 sterfgevallen bijna net zo dodelijk als de tienduizenden Europeanen die overleden tijdens de hittegolf van 2003. Onderzoekers hebben uitgerekend dat, in de hete zomer van 2023, in de landen rond de Middellandse meer dan 47.000 Europeanen overleden aan de gevolgen van hitte. In de afgelopen 20 jaar is de hitte gerelateerde sterfte in Europa met ongeveer 30% opgelopen [Volkskrant].

Behalve door hittegolven wordt de gezondheid van mensen wordt ook aangetast door bosbranden en, in de armere gebieden, door ondervoeding als gevolg van lagere oogsten door droogte en hitte. Een positief effect is dat sterfte door koude zal afnemen. De negatieve effecten zullen echter groter zijn [IPCC].

Meer dan 240 miljoen kinderen in Oost-Azië en in het gebied rondom de Stille Oceaan liepen ernstige gezondheidsrisico's op in 2024 als gevolg van extreem heet weer bij een hoge luchtvochtigheid. De hoge luchtvochtigheid maakt het moeilijk voor het lichaam om zelf af te koelen. Kinderen kunnen hun lichaamstemperatuur moeilijker reguleren dan volwassenen, waardoor ze kwetsbaarder zijn voor hittegerelateerde kwalen als chronische ademhalingsproblemen, astma en hart- en vaatziekten. Extreme hitte kan dodelijk zijn voor kinderen [Weer on Line].

Verspreiding ziekteverwekkers

Door hogere temperaturen verplaatsen bepaalde soorten muggen, parasieten, bacteriën en virussen, die gewoonlijk normaal alleen in de tropen vertoeven, zich noordwaarts of naar hogere gebieden. Daardoor verspreiden ziekten zich naar het noorden en naar hoger gelegen gebieden. De kans op besmetting met tropische ziekten neemt in die gebieden toe; er is daar een aanwijsbare toename van malaria, knokkelkoorts en de West-Nijl ziekte geconstateerd. In Nederland kan er, binnen 20 jaar, malaria en knokkelkoorts voorkomen. Het westnijlvirus heeft zich in delen van Duitsland en Zuid-Europa gevestigd. Een grote uitbraak in 2018 in Zuid-Europa leidde tot ruim 1500 geregistreerde infecties en 180 doden. In Nederland was er in 2020 voor het eerst een kleine uitbraak. De hoge temperaturen in Indonesië in 2024 zorgde voor een stijging van het aantal gevallen van knokkelkoorts, het aantal gevallen verdubbelde van 15.000 een jaar eerder naar 35.000. De hogere temperaturen hadden de levenscyclus van muggen, die de infectie overdragen, versneld. De effecten van de opwarming van het klimaat zorgen in Nederland voor een langere periode van overlast door muggen. Door de hogere temperaturen zijn de muggen actiever, een langere tijd actiever en in grotere aantallen aanwezig [IPCC], [Weer on Line], [Volkskrant].

Ziekten door ontdooiende permafrost

Door het ontdooien van de permafrost in de noordelijke gebieden, ontdooien ook met miltvuur besmette kadavers van rendieren, die eerder aan de ziekte zijn overleden. De miltvuurbacteriën worden weer actief door de dooiende permafrost. Hierdoor breekt de ziekte weer uit, met menselijke slachtoffers en dode rendieren tot gevolg. In West-Siberië zijn in 2016, bij een uitbraak van miltvuur, negentig mensen ziek geworden waarvan er één is overleden. De uitbraak heeft ook het leven gekost aan 2300 rendieren. De laatste grote uitbraak van de ziekte was in 1941. De oorzaak van deze nieuwe uitbraak is zeer waarschijnlijk een besmetting afkomstig van een rendier dat in het begin van de twintigste eeuw aan deze infectieziekte is overleden. De dooiende permafrost en de actief wordende miltvuurbacteriën hebben deze ziekte-uitbraak veroorzaakt. Naast miltvuur zijn er ook zorgen over een uitbraak van pokken waarvan slachtoffers in het verleden ook in de permafrost zijn begraven [Volkskrant].