Overstroming van laaggelegen gebieden

Afvoer van rivierwater

De hogere zeewaterspiegel leidt tot hogere waterstanden in de rivieren omdat het water minder snel naar zee kan stromen. De afvoer van het water van rivieren kan op den duur problematisch worden. In laaggelegen kustgebieden en in kuststeden zal, door de combinatie van frequentere en extreem hogere zeespiegels (als gevolg van zeespiegelstijging en stormvloeden) en van extreme regenval met gezwollen rivieren, de kans op overstromingen toenemen [IPCC].

Daarnaast voorspellen de klimaatmodellen onder andere zwaardere regenval. Zware regenval heeft in de afgelopen jaren in verschillende regio's (onder andere Nederland, Duitsland, België, Engeland, Pakistan, India en China) voor flinke wateroverlast en overstromingen gezorgd omdat de rivieren de grote hoeveelheden water niet snel genoeg konden afvoeren [Volkskrant].

Overstromingen

De zeespiegelstijging zelf draagt bij aan de stijging van de frequentie en ernst van overstromingen aan de kusten in laaggelegen gebieden. Grote kuststeden als Sjanghai, New York, Mumbai en Tokio lopen gevaar. In kuststeden zullen door, de combinatie van frequentere en extreem hogere zeespiegels (als gevolg van zeespiegelstijging en stormvloeden) en extreme regenval met gezwollen rivieren, de kansen op overstromingen toenemen. In 2012 trof de superstorm Sandy en in 2021 de uitlopers van de orkaan Ida de staten New Jersey en New York. Het leidde in beide staten tot noodweer. De stad New York liep gedeeltelijk onder water, treinen en vluchten vielen uit als gevolg van de wateroverlast. De schade was aanzienlijk. In de staat New Jersey verdwenen complete kuststeden onder water, talloze Amerikanen werden dakloos. In 2017 werden de Verenigde Staten getroffen door de orkaan Harvey. De stad Houston liep gedeeltelijk onder water evenals het omringende gebied [IPCC], [Volkskrant].

Verlies aan kustbossen

De bossen aan de oostkust van de Verenigde Staten worden steeds vaker het slachtoffer van de oprukkende zee. De bomen komen met hun wortels in het zoute water te staan en gaan dood, een verschijnsel dat zich langs de hele oostkust voordoet, van Florida tot Maine. De stranden liggen vol met uitgeloogde skeletten van dode bomen. De kustbossen zullen, door de zeespiegelstijging, gaandeweg plaatsmaken voor zout water moerassen. In sommige gebieden is al 10% van het bos verdwenen. De leefgebieden van de diersoorten, die op deze bossen aangewezen zijn, worden kleiner. Bovendien is in de bossen nu veel koolstof opgeslagen, bij het verdwijnen van de bossen komt deze koolstof vrij en draagt bij aan de opwarming van de aarde [IPCC], [Volkskrant].

Mangrovebossen en zeegrasvelden blijken belangrijk te zijn voor het tegengaan van de gevolgen van klimaatverandering. De begroeiing vermindert de golfslag en remt de kracht van de stroming. De planten houden het meegevoerde zand vast waardoor het land meestijgt met de zeespiegel. Mangrovebossen en zeegrasvelden vormen zo natuurlijke buffers tegen stormen, overstromingen en erosie. Bovendien leggen mangrovebossen en zeegrasvelden veel sneller en efficiënter koolstofdioxide vast dan bossen op land [Volkskrant].

Gevolgen voor de bevolking aan de kust

Volgens een recente studie van het Amerikaanse bureau Climate Central leven er 300 miljoen mensen in kustgebieden en rivierdelta's die, rond 2050, tenminste eenmaal per jaar ernstig overstromen als er geen kustbeschermingsmaatregelen worden genomen. Deze problemen verergeren doordat de bevolking in deze regio's snel groeit. Voorbeelden van regio's waar deze problemen spelen zijn; Beira in Mozambique, Jakarta in Indonesië, Basra in Irak en Ho Chi Min stad in Vietnam [Volkskrant].

Gevolgen voor de eilanden in de Grote Oceaan

Laaggelegen atollen in de Grote Oceaan kunnen in deze eeuw onder water komen te liggen. Deze eilanden liggen maximaal slechts een tot zeven meter boven de zeespiegel. De inwoners van de Tovalu en Marshall eilanden melden nu al dat overstromingen tijdens hoog water vaker voorkomen dan vroeger. Het hoogste punt van de eilandengroep Tuvalu ligt op minder dan 5 m hoog boven het zeeniveau. Dit zou het eerste land zou kunnen zijn dat door klimaatverandering verdwijnt. Aan het eind van deze eeuw zal Tuvalu zeker 100 dagen per jaar overstromen. Een andere bedreiging is verzilting: door de stijging van de zeespiegel zullen steeds vaker golven over de ring van atollen slaan waardoor zout zeewater zich mengt met grondwater en gevaar kan ontstaan voor de drinkwatervoorziening. In Tovalu worden plannen gemaakt om de bevolking naar Nieuw Zeeland te verhuizen. De Marshalleilanden bouwen zeeweringen rondom de grootste eilanden om die tegen het wassende water te beschermen [IPCC], [Volkskrant].