Gevolgen van extreem weer voor de menselijke samenleving

Extreem weer

De opwarming van de aarde leidt tot meer extreme weersomstandigheden in de vorm hittegolven, stormen met heviger windsterkten en in de vorm van aan de ene kant grotere neerslaghoeveelheden en andere kant een droger klimaat. Dit leidt regelmatig tot ernstige gevolgen voor de menselijke samenleving. Bijvoorbeeld; de overstromingen in de Balkan in 2014 en in Duitsland in 2002, 2013, 2016, 2017 en 2021, de hittegolven in Europa in 2003, 2018, 2019, 2021 en 2022, de aanhoudende droogte in Californië die leidt tot bosbranden, de uitzonderlijke hittegolf in 2021 in het westen van Canada met hoge temperaturen en bosbranden en de hittegolf in 2021 in het gebied rond de Middellandse zee (Algerije, Italië, Zuid-Frankrijk, Albanië Griekenland, Turkije) met hoge temperaturen en bosbranden. De Verenigde Staten worden de laatste jaren regelmatig getroffen door orkanen. In 2020 werd het orkaanrecord opnieuw gebroken, er raasden 30 orkanen over de Atlantische Oceaan richting Midden- en Noord-Amerika. Bij dit extreme weer verloren veel mensen het leven; het leidde tot veel schade [Volkskrant].

Hittegolven

De opwarming van de aarde leidt tot meer hittegolven. De verschillende hittegolven die in de zomer van 2003, 2015, 2018, 2019 en 2022 in Europa optraden, kostte aan veel mensen het leven ook in Nederland. De zomer van 2020 kenmerkte zich door een hittegolf met de meest tropische dagen ooit gemeten in Nederland. De hittegolf duurde dertien dagen en telde negen tropische dagen. Minstens vierhonderd mensen overleden door de hitte. In Europa heersten er in 2022 extreme hittegolven met veel bosbranden tot gevolg. In 2021 heerste er een hittegolf in het westen van Canada met temperaturen tot bijna 50 graden. De temperatuur van 49,6 ^oC in het Canadese dorp Lytton was een absurd hitterecord. Zonder klimaatverandering was de hittegolf in het noordwesten van Amerika nagenoeg onmogelijk. De hittegolf kostte honderden mensen het leven, bosbranden richtte een enorme schade aan. In 2021 heerste er ook een hittegolf in het noordoostelijke gebied rond de Middellandse zee met temperaturen tot bijna 50 graden. De hitte leidde tot bosbranden en grote economische schade. Behalve in Europa heerste er ook hittegolven in de Verenigde Staten, Pakistan, India en China waardoor miljoenen mensen werden getroffen [Volkskrant], [IPCC].

Zware stormen

In 2022 werden Nederland en omringende landen vijf dagen op rij geteisterd door drie stormen; Dudley, Eunice en Franklin. Eunice was de heftigste storm in vier jaar tijd. Er vielen in totaal 15 doden waaronder vier in Nederland. Daarnaast raakten meerdere mensen zwaargewond. De orkanen boven de Noord-Atlantische oceaan zijn sinds 1970 in aantal en hevigheid toegenomen. In de Verenigde Staten werd in 2005 het orkaanrecord verbroken. Het land werd getroffen door 27 orkanen waaronder de orkaan Katrina. In de jaren daarna werden de Verenigde Staten getroffen door de orkanen Irene (2011), de superstorm Sandy (2012) en de orkanen Matthew (2016), Harvey (2017), Irma (2017), Florence (2018), Michael (2018), Dorian (2019), Ida (2021) en Ian (2022). In 2020 werd het orkaanrecord opnieuw gebroken, er raasden 30 orkanen over de Atlantische Oceaan richting Midden- en Noord-Amerika. Al deze orkanen hadden ernstige gevolgen voor de mensen ter plaatse. Er waren veel slachtoffers te betreuren. De orkanen leidde tot aanzienlijke schade door zware windstoten, hevigere regenval en de daarmee gepaard gaande overstromingen en aardverschuivingen. De totale schade liep in de tientallen miljarden dollars. De cycloon Idai heeft in 2019 grote verwoestingen aangericht in Mozambique, Malawi en Zimbabwe. Er vielen naar schatting meer dan duizend doden, honderdduizend mensen verloren hun woning en andere bezittingen. Krachtige tyfonen troffen in 2013, 2016, 2018, 2021 en 2022 de Filipijnen en in 2015 het eilandenrijk Vanuatu in de Grote Oceaan. Een orkaan trof in 2016 Haïti. De zware stormen leidde tot veel slachtoffers en een aanzienlijke materiële schade. In Japan was de tyfoon Jebi in 2018, een van de krachtigste stormen van de laatste dertig jaar, met dodelijke slachtoffers en grote materiële schade tot gevolg. Ze werd in 2019 overtroffen door de tyfoon Hagibis die de zwaarste tyfoon was in zestig jaar. De tyfoon ging gepaard met enorme hoeveelheden regen met overstromingen tot gevolg. De tyfoon leidde dodelijke slachtoffers en veroorzaakte veel schade [IPCC], [Volkskrant].

Hevige regenval

Het is waarschijnlijk dat de intensiteit en de frequentie van hevige regenval is toegenomen in delen van de wereld. Ook in Nederland is dit het geval; in 2021 werd Zuid-Limburg getroffen door zware overstromingen, vooral in het stroomgebied van de Geul, met aanzienlijke schade tot gevolg. In het kielzog van drie stormen in 2022, viel er veel regen die leiden tot hoge waterstanden en tot overlast. Verschillende stormvloedkeringen werden gesloten. Ook België en Duitsland werden in 2021 getroffen door zware overstromingen met aanzienlijke schade en groot verlies aan mensenlevens tot gevolg. In 2018 en 2019 werden het zuiden van Frankrijk en in 2019 het noorden van Italië geteisterd door hevige regenval met overstromingen tot gevolg. Er vielen doden en de toeristenindustrie werd getroffen. Het oosten van Afrika kampte in 2019 met zware overstromingen door de cycloon Idai die miljoenen mensen trof. In 2022 viel, in Zuid-Afrika en Nigeria, extreem veel regen gevolgd door overstromingen die tot honderden doden leidden. Ook in Azië is er een trend naar heviger regenval. In 2020 viel in Bhutan, Bangladesh, Noordoost-India, Myanmar en Nepal meer dan 200 mm regen in 24 uur. Vooral in Bangladesh was de schade groot. Minstens 90 mensen kwamen om het leven. India, Pakistan en Afghanistan werden in 2022 getroffen door zware moessonregens en overstromingen. Miljoen mensen werden getroffen, er vielen veel doden. Huizen werden verwoest, bruggen weggespoeld, wegen zwaar beschadigd en een deel van de oogst werd vernietigd. In 2020 werd Japan getroffen door ongekend noodweer met hevige slagregens. Er vielen meer dan 58 doden, meer dan 200 duizend mensen moesten worden geëvacueerd. China kampte in 2020 met de hevigste regenval in 30 jaar. Meer dan 400 rivieren, in vrijwel het hele land, overstroomden. Meer dan 141 mensen kwamen om, miljoenen mensen moesten vluchten naar hoger gelegen gebieden. In Indonesië werd het noorden van Sumatra in 2022 getroffen door hevige regenval. Meerdere rivieren traden buiten hun oevers. In Australië kampten het noordoosten (2019), het gebied rond Sydney (2021) en het oosten (2022) met de hevigste regenval en de zwaarste overstromingen in jaren. Tienduizenden woningen kwamen onder water te staan, tienduizenden mensen moesten hun woningen verlaten en tienduizenden woningen zaten zonder stroom. Er vielen tientallen doden.

De regenval neemt ook toe omdat orkanen zich trager verplaatsen. Hierdoor neemt de hoeveelheid regen plaatselijk toe doordat het langduriger blijft regenen. Een voorbeeld hiervan is de orkaan Harvey die in augustus 2017 drie dagen boven Houston bleef hangen, wat tot overstromingen leidde. De heviger regenval als gevolg van klimaatverandering leidt tot overstromingen, bodemerosie en aardverschuivingen in gebieden op aarde. In andere gebieden, vooral in sommige tropische en subtropische regio's, zijn er langere en intensere perioden van droogte. De landbouw en veeteelt kan, naast de gevolgen van hogere temperaturen, te lijden krijgen van te veel of juist te weinig water, vooral in tropische en subtropische gebieden [IPCC], [Volkskrant].

Extreme droogte

Lijden sommige regio's op aarde aan de gevolgen van hevige regenval, in andere delen van de wereld zijn er lange perioden van extreme droogte. Nederland bijvoorbeeld kende in 2018, 2020 en 2022 een periode van grote droogte met schadelijke gevolgen voor de landbouw, de natuur en de scheepvaart. In 2020 leidde dat tot grote natuurbranden. De hittegolven in 2021 en 2022 in Europa, in het gebied rond de Middellandse zee, leidde tot bosbranden met dodelijke slachtoffers en grote economische schade. In 2022 was het in heel Europa uitzonderlijk droog. De droogte had behoorlijke economische gevolgen voor de landbouw, de natuur, de energievoorziening, de scheepvaart en het toerisme. Er woedden veel bosbranden. Mensen moesten vluchten voor het oprukkende vuur, veel campings werden ontruimd. In heel Europa verbrandde een half miljoen hectare bos. De droogte in de hoorn van Afrika duurde in 2022 voort en houdt de landen al twee jaar in hun greep. De droogte is de ergste in 40 jaar. Het aantal mensen dat met hongersnood wordt bedreigd, is toegenomen tot 23 miljoen. In Californië hebben de afgelopen jaren verwoestende bosbranden gewoed, met tientallen slachtoffers als gevolg. Het grote zoutmeer bij Salt Lake City droogt op. Het achtergebleven droge sediment wordt als gifwolken de stad ingeblazen met ziekten tot gevolg. Door het stijgen van de temperatuur is er meer onweer boven de noordelijke bossen van Canada en Alaska. Daardoor komen er vaker bosbranden voor. In 2021 heerste er een hittegolf in het westen van Canada met hoge temperaturen. Door de hitte, de droogte en hoge windsnelheden ontstonden grote bosbranden. Een heel dorp werd door de bosbranden vernietigd. Het extreme weer kostte honderden mensen het leven. In datzelfde jaar woedden er ook hevige bosbranden in Oregon (Verenigde Staten) en Siberië (Rusland). Langdurige droogte, hoge temperaturen en veel wind leidde in Australië in 2019 tot hevige bosbranden die nauwelijks onder controle waren te krijgen en maanden aanhielden. Tientallen mensen kwamen in de vlammen om, duizenden gebouwen werden verbrand en twaalf miljoen hectare bos werd verwoest.

Verwachting voor de komende jaren

Voor de komende jaren voorspellen de klimaatmodellen dat de hierboven genoemde trends door zullen zetten indien geen maatregelen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Bij toenemende opwarming van de aarde zullen er steeds meer extreme gebeurtenissen plaatsvinden, die ongekend zijn en tot nu toe niet zijn waargenomen, zelfs als de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 1,5^oC. Verschillende landen ontwikkelen plannen om zich te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. De Marshalleilanden bouwen zeeweringen rond de grootste eilanden om die tegen de zeespiegelstijging en stormvloeden te beschermen. Bangladesh ontwikkelt een eigen deltaplan om de kuststreken te beschermen tegen het wassende water, tegen de erosie en tegen de verzilting [IPCC], [Volkskrant].