Kalk en koralen in de oceanen

Beschikbaarheid kalk in oceanen

Door de stijgende CO₂-emissies worden de oceanen minder alkalisch ofwel zuurder. Het belangrijkste effect is dat daardoor minder kalk in het zeewater beschikbaar is. Dit heeft gevolgen voor schaalvormende organismen zoals koralen, plankton en schelpdieren. Plankton heeft kalk nodig voor het skelet. Schelpdieren, als zeeslakken, mossels en oesters, hebben kalk nodig voor de opbouw van hun schelp. Voor de opbouw van een koraalskelet is ook kalk nodig. De afname van kalk als gevolg van verzuring van het water heeft daardoor gevolgen voor het zeeleven [IPCC].

Koraal in de oceanen

Koraalriffen herbergen een kwart van de marine biodiversiteit en ze beschermen kusten tegen golfslag. Koraal bestaat uit hele kleine diertjes die met miljoenen bij elkaar zitten. De diertjes zijn met kalk omhuld. De groep diertjes met hun kalkomhulsel vormen samen het koraalrif. Overal ter wereld worden koraalriffen bedreigd door overbevissing, vervuiling, verzuring en door het opwarmen van het zeewater. Wereldwijd is 14% van het koraalrif tussen 2009 en 2018 verloren gegaan ongeveer 11.700 km². De langdurige blootstelling van het koraalrif aan hoge zeewatertemperaturen kan leiden tot verbleking en uiteindelijk tot het afsterven van het koraal. Bij een hoge watertemperatuur stoot het koraal de algen af, die het koraal zijn kleur geven. Daardoor verbleekt het koraal. De algen voorzien het koraal ook van voedingsstoffen. De koraaldiertjes kunnen een aantal maanden zonder algen overleven. Als het water afkoelt kan het koraal weer van deze verbleking herstellen. Koelt het water niet af dan leidt dat op den duur tot afsterven van een groot deel van het leven op het koraal en blijft een wit kalkskelet achter IPCC].

Het Groot Barrièrerif

In 2017 werd geconstateerd dat 95% van het noordelijk deel van het Groot Barrièrerif bij Australië was verbleekt. In 2020 waren alle secties (noordelijk, centraal en zuidelijk deel) van het Groot Barrièrerif aangetast. Tweederde, van het 2300 kilometer lange rif, is inmiddels beschadigd. Het duurt normaal gesproken tien jaar voordat het koraal zich hersteld heeft van deze verbleking, als het water tenminste weer afkoelt. Er wordt naar manieren gezocht om koraalriffen te beschermen tegen de stijgende watertemperaturen, onder andere door koralen te kweken die beter bestand zijn tegen hogere temperaturen [Volkskrant].

Koraalriffen in de Grote Oceaan

Er is ook positief nieuws voor wat betreft het koraal; in 2019 is er 2% koraal bijgekomen. Er blijken steeds meer plekken te zijn waar het koraal beter bestand blijkt tegen opwarming van de aarde en hogere zeewatertemperaturen. In de koraaldriehoek Indonesië, Maleisië en de Filipijnen is meer koraal aanwezig dan er in 1983 was. In 2015-16 was bijna de helft van het koraal rond de Line-eilanden van Kiribati afgestorven door een te hoge zeewatertemperatuur in die jaren. Sommige koraalsoorten waren bijna verdwenen, terwijl andere soorten nauwelijks schade hadden ondervonden. Bij een nieuw onderzoek in 2021 bleek dat het koraal zich spectaculair had hersteld. Andere soorten koralen hadden zich gevestigd op de plaats van de dode koralen. De voorwaarde voor aangroei van nieuw koraal was de aanwezigheid van kalkvormend roodwier en de afwezigheid van sappig zeewier. Kiribati had in 2009 alle visserij rond de Line-eilanden verboden. De grote hoeveelheid vissen die daardoor rond de eilanden in zee leefden vraten het zeewier weg, zodat het roodwier overbleef Dit bevorderde de aangroei van nieuw koraal. Als koraalriffen tegen visserij worden beschermd kunnen ze zich kennelijk herstellen [Volkskrant], [National Geographic].