Extreme weersomstandigheden
Extreem weer
De opwarming van de aarde leidt tot een hogere zeewatertemperatuur. De hogere zeewatertemperatuur leidt tot een hogere luchtvochtigheid; de lucht bevat meer water. Deze hogere luchtvochtigheid leidt waarschijnlijk tot meer extreme weersomstandigheden in de vorm van stormen met heviger windsterkten en in de vorm van, aan de ene kant grotere neerslaghoeveelheden en aan de andere kant een droger klimaat. Dit leidt regelmatig tot ernstige gevolgen voor de menselijke samenleving IPCC].
Op het noordelijk halfrond loopt, door de opwarming van de aarde, de hoge luchtcirculatie vaker vast waardoor langdurig hetzelfde weer op de gematigde breedtes heerst. Dat kan extreem weer tot gevolg hebben zoals: de overstromingen van de Elbe in 2003, de hittegolf in Moskou in 2010, de overstromingen in de Balkan in 2014, een aanhoudende droogte in Californië gepaard gaande met bosbranden en in 2021; een hittegolf en hevige bosbranden in het westen van Canada, in Oregon (Verenigde Staten), in Siberië (Rusland) en in landen rond de Middellandse zee (Algerije, Italië, Zuid-Frankrijk, Albanië, Griekenland, Turkije). Midden Europa daarentegen had in 2021 te leiden van hevige regenval, met overstromingen in het gebied rond Zuid-Limburg tot gevolg [IPCC], [Volkskrant].
Hittegolven
De opwarming van de aarde leidt tot meer hittegolven. Zowel de lengte als de frequentie van hittegolven zijn sinds 1950 wereldwijd toegenomen vooral in Europa, Azië en Australië. Door veranderingen in de straalstroom blijven hoge en lage drukgebieden soms hardnekkig lang op een plaats liggen met extreem weer als gevolg.
De zomer van 2018 was in Nederland uitzonderlijk warm en droog en leidde tot twee hittegolven. Met een gemiddelde temperatuur van 18,9 graden was het de warmste zomer sinds 1706. De zomer van 2020 kenmerkte zich door een hittegolf met de meest tropische dagen ooit gemeten in Nederland. De hittegolf duurde dertien dagen en telde negen tropische dagen. In 2019 heersten er in Europa verschillende hittegolven waarbij de temperaturen opliepen tot ruim boven de 40 graden. De duur en de intensiteit van de hittegolven waren ongebruikelijk. In 2021 heerste er een hittegolf het noordoostelijke gebied rond de Middellandse zee met temperaturen tot bijna 50 graden. De winter van 2021/2022 in Europa was zeer zacht, met veel hogere temperaturen dan normaal. In de hooggelegen gebieden viel de neerslag vooral in de vorm van regen in plaats van sneeuw. Zuidelijk Spanje onderging al in mei de eerste hittegolf, erg vroeg voor de tijd van het jaar. In zuidelijke steden klom het kwik tot boven de 40 oC. Tijdens hittegolven in de zomer van 2022 brak de temperatuur, in grote delen van Europa, record na record. In 2021 onderging het westen van Canada een hittegolf met temperaturen tot bijna 50 graden. De temperatuur van 49,6 oC in het Canadese dorp Lytton was een absurd hitterecord. Zonder klimaatverandering was de hittegolf in het westen van Canada nagenoeg onmogelijk. De opwarming van de aarde moet de kans erop een keer of 150 hebben vergroot. In het Noordpoolgebied stijgt de temperatuur de laatste 100 jaar gemiddeld twee tot drie keer zo snel als in de rest van de wereld. In de zomer van 2019 werd het 32oC in Anchorage in Alaska, een nieuw record. In 2020 was het in de Russische plaats Verkhoyansk, vlak bij de poolcirkel 38oC, normaal is het daar 20oC. In Europa heersten er in 2022 extreme hittegolven. Behalve in Europa heerste er ook hittegolven in de Verenigde Staten, Pakistan, India en China. In India en Pakistan liepen de temperaturen plaatselijk op tot boven de 50 oC [Volkskrant], [IPCC].
Zware stormen
In 2022 werden Nederland en omringende landen vijf dagen op rij geteisterd door drie stormen; Dudley, Eunice en Franklin. Eunice was de heftigste storm in vier jaar tijd. De orkanen boven de Noord-Atlantische oceaan zijn sinds 1970 in aantal en hevigheid toegenomen. In de Verenigde Staten werd in 2005 het orkaanrecord verbroken. Het land werd in dat jaar getroffen door 27 orkanen waaronder de orkaan Katrina. In de jaren daarna werden de Verenigde Staten getroffen door de orkaan Irene (2011), de superstorm Sandy (2012) en de orkanen Matthew (2016), Harvey (2017), Irma (2017), Florence (2018), Michael (2018), Dorian (2019), Ida (2021) en Ian (2022). In 2020 werd het orkaanrecord opnieuw gebroken, er raasden 30 orkanen over de Atlantische Oceaan richting Midden- en Noord-Amerika. De cycloon Idai heeft in 2019 grote verwoestingen aangericht in Mozambique, Malawi en Zimbabwe. De cycloon Fani, die in 2019 India trof, was de zwaarste orkaan van de laatste 20 jaar en ging gepaard met overvloedige regenval en stormvloeden. Krachtige tyfonen troffen in 2012, 2013, 2016, 2018, 2021 en 2022 de Filipijnen, in 2015 het eilandenrijk Vanuatu in de Grote Oceaan. Orkanen troffen in 2016 Haïti en in 2017 de bovenwindse eilanden, waaronder Sint Maarten. De tyfoon Jebi in 2017 was een van de krachtigste stormen in Japan van de laatste dertig jaar. Ze werd in 2019 overtroffen door de tyfoon Hagibis die de zwaarste tyfoon was in zestig jaar [IPCC], [Volkskrant].
Regenval
Het is waarschijnlijk dat de intensiteit en de frequentie van hevige regenval is toegenomen in Noord- en Zuid-Amerika en Europa. In 2018 en 2019 werden het zuiden van Frankrijk en in 2019 het noorden van Italië geteisterd door hevige regenval met overstromingen tot gevolg. In 2021 veroorzaakte hevige regenval overstromingen in het stroomgebied van de Maas, de Geul, de Ahr, de Ruhr en de Erft. Zuid-Limburg, het noordoosten van België en het westen van Duitsland bij Keulen, werden zwaar getroffen. In Nederland viel er in 2022, in het kielzog van drie stormen, veel regen die leidden tot hoge waterstanden en tot overlast. Het oosten van Afrika kampte in 2019 met zware regenval door de cycloon Idai. In 2022 viel, in Zuid-Afrika en Nigeria, extreem veel regen met overstromingen tot gevolg. Ook in Azië is er een trend naar heviger regenval. In 2020 viel in Bhutan, Bangladesh, Noordoost-India, Myanmar en Nepal meer dan 200 mm regen in 24 uur. India, Pakistan en Afghanistan werden in 2022 getroffen door zware moessonregens. Rivieren traden buiten hun oevers. De overstromingen zette een derde deel van Pakistan onder water. In 2020 werd Japan getroffen door ongekend noodweer met hevige slagregens. China kampte in 2020 met de hevigste regenval in 30 jaar. Meer dan 400 rivieren, in vrijwel het hele land, overstroomden. In Indonesië werd het noorden van Sumatra, in 2022, getroffen door hevige regenval. Meerdere rivieren traden buiten hun oevers. In Australië kampten het noordoosten (2019), het gebied rond Sydney (2021) en het oosten (2022) met de hevigste regenval en de zwaarste overstromingen in jaren [IPCC], [Volkskrant].
De regenval neemt ook toe omdat orkanen zich trager verplaatsen. Hierdoor neemt de hoeveelheid regen plaatselijk toe doordat het langduriger blijft regenen. Een voorbeeld hiervan is de orkaan Harvey die in augustus 2017 drie dagen boven Houston bleef hangen, wat tot hoge waterstanden en overstromingen leidde [Volkskrant].
Droogte
In andere delen van de wereld zijn er lange perioden van droogte. Nederland bijvoorbeeld kende in 2018, 2020 en 2022 een periode van grote droogte met schadelijk gevolgen voor de landbouw, de natuur en de scheepvaart. Niettemin leidde in de zomer van 2018, een korte tijd van extreme regenval plaatselijk tot wateroverlast. In 2022 was het in heel Europa uitzonderlijk droog. Dat de droogte zo extreem en zo wijd verspreid was over het continent was uitzonderlijk. Het leidde onder andere tot talloze bosbranden. In de hoorn van Afrika houdt een droogte al twee jaar de landen in hun greep. Door het stijgen van de temperatuur is er meer onweer boven de noordelijke bossen van Canada en Alaska. Daardoor komen er vaker bosbranden voor. In Californië hebben de afgelopen jaren verwoestende bosbranden gewoed als gevolg van de droogte door klimaatverandering. De bosbranden in 2018 waren de meest schadelijke in de geschiedenis van de staat. In 2021 woedden er hevige bosbranden in Oregon (Verenigde Staten), in het westen van Canada en in Siberië (Rusland). Het was in 2022 ook uitzonderlijk droog in de Verenigde Staten. Het grote zoutmeer bij Salt Lake City droogt op. Het sediment, met hoge concentraties giftige afvalstoffen, wordt nu als gifwolken de stad ingeblazen. Terwijl in 2019 het noordoosten van Australië overstroomde was het in het zuiden en oosten van Australië uitzonderlijk droog. Deze langdurige droogte, de hoge temperaturen en veel wind leidde in 2019/2020 tot hevige bosbranden die nauwelijks onder controle waren te krijgen en maanden aanhielden. In het oosten van het land verbrandde 20 procent van de loofbossen, een gebied bijna zo groot als Engeland. In China was het in 2022 ook uitzonderlijk droog [Volkskrant].
Klimaatverandering
Al dit extreme weer had ernstige gevolgen voor de mensen die getroffen werden door dit weer. Het rapport 'Climate Change Impacts in the United States' van de Amerikaanse overheid, verschenen in 2014, opgesteld door onafhankelijke wetenschappers, wordt geconcludeerd dat de recent optredende hittegolven, droogten en hevige stortregens in de Verenigde Staten een direct gevolg zijn van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering. De gevolgen zijn bosbranden door droogte enerzijds en overstromingen door hevige slagregens anderzijds. Vastgesteld is dat de neerslaghoeveelheden in de vorm van slagregens in het noordoosten van de Verenigde Staten de laatste 50 jaar met 70% zijn toegenomen. De kans op extreme hitte is verdubbeld. Vooral in Texas en Oklahoma was het in 2011 zeer heet [U.S. National Climate Assessment], [Volkskrant].
Verwachtte klimaatverandering
Voor de komende jaren voorspellen de klimaatmodellen dat de hierboven genoemde trends door zullen zetten. Met elke extra toename van de opwarming van de aarde worden de veranderingen in de extremen groter. Indien geen maatregelen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken zal extreem weer meer voorkomen. Elke extra 0,5oC opwarming van de aarde veroorzaakt bijvoorbeeld een duidelijk waarneembare toename van de intensiteit en frequentie van hete extremen, met inbegrip van hittegolven en zware regenval. Het is ook zeer waarschijnlijk dat de intensiteit en de frequentie van hevige regenval op de hogere breedtegraden en in de natte tropische gebieden zal toenemen. Waarneembare veranderingen in intensiteit en frequentie van droogten, waarbij meer regio's een toename dan afname vertonen, zullen in sommige regio's te zien zijn, voor elke extra 0,5oC opwarming van de aarde. De intensiteit van tropische cyclonen zal zich versterken met hogere windsnelheden en heviger regenval. Bij een extra opwarming van de aarde zullen er steeds meer extreme gebeurtenissen plaatsvinden, die ongekend zijn en tot nu toe niet zijn waargenomen, zelfs als de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 1,5oC [IPCC].