De ijskap van de Groenland
Afname van de ijskap op Groenland
De ijskap op Groenland is nu twee tot drie kilometer dik. De ijskap neemt snel in omvang af, vooral doordat sommige gletsjers versneld in zee schuiven. De Kangerdlugssuaqgletsjer bevat vier procent van het ijs op Groenland. In 2001 schoof deze gletsjer met 5 kilometer per jaar in zee. In 2005 ging het bijna drie maal zo snel met 14 kilometer per jaar. Verder verliest de ijskap massa door het wegstromen van smeltwater in zee. Vroeger werd een groot deel van het smeltwater door de sneeuwlaag vastgehouden. Deze sneeuwlagen zijn nu verzadigd met water zodat nieuw smeltwater rechtstreeks de zee instroomt. Daarnaast verliezen de lager gelegen delen van de ijskap en de kleinere losliggende ijskappen langs de kust veel ijs. Ook aan de noordkant van Groenland smelten gletsjers, die tot nu toe als een stabiel werden beschouwd, sneller dan verwacht, doordat het water rondom de Noordpool meer is opgewarmd dan verwacht. Door deze oorzaken neemt de ijsmassa op Groenland versneld af. Afgelopen jaren verdween er jaarlijks ongeveer 300 miljard ton ijs. Daarvan kwam twee derde door het in zee schuiven van gletsjers, een derde kwam door het smelten aan het oppervlak van het met ijs bedekte land. Onderstaand figuur geeft de afname van de massa van de ijskap over de jaren in miljard ton per jaar (Gton/jaar) [IPCC], [Volkskrant].
Het volume van de ijskap neemt af. De winst aan neerslag in de vorm van sneeuw in de winter wordt teniet gedaan door een versneld afsmelten en in zee schuiven van de ijskap in de zomer. In 2021 regende het, op een hoogte van 3216 m waar het normaal alleen sneeuwt. Het was de eerste regenval sinds meteorologen 43 jaar geleden begonnen zijn met meten. Het afsmelten van ijs is de laatste twintig jaar uitzonderlijk groot geweest. Tussen 1992 en 2020 is in totaal 4900 Gton (5300 km3) ijs verloren gegaan. Daardoor is de zeespiegel met 14 mm gestegen. Dit is te wijten aan de klimaatverandering die de mens in gang heeft gezet [IPCC], [Volkskrant].
Gevolgen van het smelten van de ijskap
Een ander gevolg van smelten is dat dooiende sneeuw minder wit is. Daardoor absorbeert de sneeuw meer warmte en wordt het smelten versterkt. Het smelten van de ijskap op Groenland betekent ook dat de zoetwaterstroom, die vanuit Groenland in zee stroomt, de afgelopen 20 jaar fors is toegenomen. Was dit in de periode van 1961 tot 1990 gemiddeld 880 kubieke kilometer per jaar, in 2010 was dat al toegenomen tot 1.200 kubieke kilometer per jaar. In de twintigste eeuw is de zeewaterspiegel met ongeveer 2,5 cm gestegen door het smelten van het Groenlandse ijs, dat is bijna een vijfde van de totale zeewaterspiegelstijging. Nu bedraagt de jaarlijkse stijging van de zeewaterspiegel door het smelten van het Groenlandse ijs 3,5 mm per jaar. Behalve dat de zeewaterspiegel stijgt, kan het zoete smeltwater van Groenland ook de Warme Golfstroom afremmen. Het gevolg kan zijn dat het in West Europa, door het verminderen van de warmtetoevoer via de Warme Golfstroom, op den duur 3 tot 4 graden kouder kan worden [Volkskrant].
Vooruitzichten voor de ijskap
Bij het smelten van de ijskap op Groenland treedt op een gegeven moment een kantelpunt op als de temperatuur blijft stijgen. De top van de ijskap ligt nu op 2 tot 3 kilometer hoogte, boven de vorstgrens. Naarmate de ijskap smelt komt de top lager te liggen. Een lagere hoogte betekent hogere temperaturen op de top, onder de vorstgrens, neerslag zal dan vaker als regen dan als sneeuw neervallen. Dat betekent dat de ijskap niet meer aangroeit en versneld zal afnemen. Dit is een proces wat zichzelf versterkt, hoe lager de ijskap hoe meer ijs en sneeuw er onder de vorstgrens ligt en hoe harder hij smelt. Dat punt is inmiddels bereikt, sneeuwval compenseert het ijsverlies niet meer. Aanhoudend ijsverlies in de 21e eeuw is vrijwel zeker voor de Groenlandse ijskap. Door de snellere afname van de ijskap kan het zeewaterniveau vlugger stijgen dan nu wordt verwacht. Als de opwarming tot de anderhalve graad beperkt blijft is de kans groter dat het smelten van de ijskap op Groenland beperkt blijft. Indien de hele ijskap van Groenland smelt, dan stijgt het zeewaterniveau met ongeveer 7 meter. Gelukkig is het smelten van de grote ijskappen een proces wat, naar de huidige verwachting, honderden jaren in beslag zal nemen [IPCC].